Những vần thơ ca ngợi Chủ tịch Hồ Chí Minh của nhân sĩ Nguyễn Ngọc Anh

Thứ năm - 18/05/2023 21:37

Nguyễn Ngọc Anh, thường được gọi là Cả Yêng, Bồi Yêng, Bái Yêng hay Kế Yêng, sinh năm 1882 tại làng Bình Phú, quận Cai Lậy, tỉnh Mỹ Tho (nay là thị trấn Bình Phú, huyện Cai Lậy).

Ông thông thạo Nho học lẫn Tây học, có nhiều bài thơ được sáng tác bằng chữ Hán. Thơ của ông thường xoay quanh những đề tài quen thuộc với cuộc sống, như “con gà”, “con chó”, “cây tre”, “con cá lia thia”,… nhất là đề tài phê phán các tệ nạn xã hội dưới thời thực dân Pháp thống trị, như “tứ đổ tường”, “ham mê hư danh”,…

Sau Cách mạng tháng Tám 1945, ông sáng tác nhiều bài thơ bằng chữ Hán ca ngợi Chủ tịch Hồ Chí Minh; tiêu biểu là hai bài Chí tự vịnh - vô sở bất chí (Không có cái gì là không rõ) và Minh tự vịnh - vô sở bất minh (Không có cái gì là không biết):

Chí tự vịnh - vô sở bất chí
Chí hiền, chí thánh, chí minh minh,
Chí hiếu, chí trung, chí hữu tình.
Chí dũng, chí nhân, chân ái quốc,
Chí tài, chí đức, chí hùng anh.
Chí nhu, chí nhược, quan thời vụ,
Chí dịch, chí quyền, hiển đại danh.
Chí Á, chí Âu, giai chí thiện,
Chí chinh, chí phạt, chí hòa bình.
Minh tự vịnh - vô sở bất minh
Minh tánh, minh tân, xuất thánh thần,
Minh văn, minh lý, chí minh tân.
Minh thành, minh triết, minh thiên mạng,
Minh đức, minh sư, chí quốc dân.
Minh mẫn, minh thông, tài xuất chúng,
Minh công, minh chánh, trí siêu quần.
Minh tinh, minh cảnh, tề minh nguyệt,
Minh nhật, đồng minh, vạn tải hân.

Sau khi thực dân Pháp quay trở lại tái chiếm Nam bộ (cuối tháng 9-1945), cuộc kháng chiến của nhân dân ta bùng nổ. Cuộc chiến tranh xâm lược do thực dân Pháp gây ra đã tàn phá quê hương và giết hại nhiều người dân vô tội. Trước tình cảnh đó, ông sáng tác một số bài thơ tố cáo tội ác của quân giặc và những bài thơ “khuyên đồng bào”, “thức tỉnh đồng bào”,… Đặc biệt, ông còn sáng tác những bài văn tế truy điệu liệt sĩ cách mạng; đây được xem là tài liệu lịch sử quý báu của địa phương.

Tết năm 1955, ông sáng tác câu đối mừng xuân, mừng thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của nhân dân ta:

Kháng chiến bát niên, đáo để giang sơn hoàn cựu chủ,
Biên thùy nhất trận, phục hồi Tổ quốc chúc tân xuân.
Bản dịch trong quyển Địa chí Cai Lậy:
Kháng chiến tám năm, rốt cuộc non sông hoàn chủ cũ,
Biên thùy một trận (1), phục hồi Tổ quốc chúc xuân mới.
Đặc biệt là câu đối chúc mừng Chủ tịch Hồ Chí Minh:
Nhất nhân Chí thiện khai tân vận,
Vạn hộ Minh đăng tiễn cựu xuân.
Bản dịch trong quyển Địa chí Cai Lậy:
Một người chí thiện mở vận hội mới,
Muôn hộ đèn soi tiễn đưa xuân cũ.

Năm 1969, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, trong nỗi đau thương chung của cả nước, tại Cai Lậy, ông xúc cảm sáng tác bài thơ Hồ Chí thệ thế thi (Bài thơ viếng Cụ Hồ Chí lúc đi xa):

Cổ kim ai điếu cảm bi tình,
Vị đắc như tư ái Chí Minh.
Liệt quốc phân ưu lai tiễn biệt,
Chư bang hoài mộ ký thơ trình.
Lân quân tài đức tầm dân chủ,
Kiệt lực ưu dân độc lập tranh.
Bát thập tỵ trần thiên thượng triệu,
Hiển u phù hộ đáo hòa bình.
Bản dịch trong quyển Địa chí Cai Lậy:
Xưa nay ai điếu cảm bi tình,
Sao sánh như ai với Chí Minh.
Các nước phân ưu vào tiễn biệt,
Chư bang hoài mộ điện thơ trình.
Thương ông tài đức tầm dân chủ,
Hết sức lo dân độc lập giành.
Tám chục (2) lánh trần trời đã triệu,
Hiểu u phù hộ chóng hòa bình.

Năm 1973, do tuổi cao sức yếu, ông từ trần tại quê nhà.

(1) Ý chỉ chiến thắng Điện Biên Phủ.

(2) Bác Hồ thọ 79 tuổi dương lịch, 80 tuổi âm lịch

Song Lan

Tags: Chủ tịch Hồ Chí Minh; thơ ca.