Thanh long Chợ Gạo - Con đường chiếm lĩnh thị trường xuất khẩu

Trong tháng 5-2013 vừa qua, Sở Công thương tỉnh Tiền Giang - Thường trực Ban Chỉ đạo về hội nhập kinh tế quốc tế tỉnh Tiền Giang đã tổng kết Dự án hỗ trợ xuất khẩu trái cây tại các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long - mô hình thí điểm tại Tiền Giang mà thanh long Chợ Gạo được chọn là đối tượng nghiên cứu. Đó là những tin vui về thị trường tiêu thụ trái thanh long hiện nay.

Tại đồng bằng sông Cửu Long có hai địa phương hình thành được vùng trồng chuyên canh thanh long hàng hóa lớn là Tiền Giang và Long An. Ở Tiền Giang, diện tích thanh long hiện đã mở rộng lên gần 3.000 ha tập trung tại huyện Chợ Gạo, một huyện nằm trong vùng dự án ngọt hóa Gò Công nhiều khó khăn trước đây. Thanh long Chợ Gạo được tỉnh xác định là một trong 7 chủng loại trái cây đặc sản có lợi thế cạnh tranh giai đoạn đổi mới và hội nhập. Hàng năm, Chợ Gạo cung ứng không dưới 50.000 tấn quả thanh long đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu.

Nói về hiệu quả kinh tế, thanh long Chợ Gạo đạt năng suất trên 20 tấn/ha. Những hộ thâm canh giỏi có thể lên đến 40 tấn/ha. Từ đầu năm đến nay, giá thanh long luôn giữ ở mức cao, có lúc đạt kỷ lục 27.000 - 28.000 đ/kg còn tính bình quân có giá 10.000 đ - 12.000 đ/kg, mỗi ha bà con  thu lãi 100 - 200 triệu đồng/năm. Nhờ vậy, rất nhiều nông hộ Chợ Gạo đã đổi đời, vượt khó, thoát nghèo và làm giàu từ cây thanh long. Nhận thấy tiềm năng kinh tế lớn lao của cây thanh long, từ lâu Tiền Giang đã có nhiều chính sách phát triển vùng chuyên canh: ứng dụng khoa học kỹ thuật nhằm tăng năng suất, sản lượng và chất lượng quả; xử lý trong quá trình trước, trong và sau thu hoạch; tăng cường quảng bá, tiếp thị sản phẩm.

Xác định thị trường lớn nhất của thanh long Chợ Gạo là xuất khẩu, Tiền Giang xây dựng đề án dài hơi phát triển cây thanh long Chợ Gạo giai đoạn 2009 - 2015, mục tiêu đến năm 2015 mở rộng diện tích vùng chuyên canh lên 5.000 ha, gấp đôi hiện nay. Theo lãnh đạo huyện Chợ Gạo, qua 4 năm thực hiện đề án (2009 - 2012), toàn huyện đã trồng mới được hàng ngàn ha thanh long, cải tạo gần 600 ha thanh long già cỗi, áp dụng đồng bộ các giải pháp thâm canh nên nâng năng suất bình quân lên 30 tấn/ha, tăng gấp đôi so với năm 2008.

Điều khiến các nông hộ vùng chuyên canh thanh long Chợ Gạo rất phấn khởi là thông qua đề án, trình độ canh tác của bà con được nâng lên, hạ tầng nông thôn được kiện toàn, diện mạo nông thôn mới ngày một tươi vui, việc tiêu thụ nông sản hàng hóa - dù còn không ít nhiêu khê - nhưng nhìn chung đã cải thiện, thuận lợi hơn ngày trước rất nhiều. Để cây thanh long và người trồng thanh long vượt khó, bắt nhịp cùng thị trường, trong 4 năm qua (giai đoạn I của đề án), người dân trồng thanh long Chợ Gạo đã nhận được 3,2 tỉ đồng đầu tư từ nhiều nguồn cho các mục tiêu: cây giống tốt, trụ đỡ bằng bê tông, cải tạo trồng mới, xây dựng trại thực nghiệm nhân giống thanh long. Ngoài ra, cán bộ khuyến nông cũng tổ chức gần 500 cuộc hội thảo, tập huấn chuyển giao kỹ thuật canh tác, trồng thanh long theo ngưỡng an toàn, kỹ thuật ủ phân hữu cơ, kỹ thuật xử lý cho thanh long ra hoa trái vụ... thu hút 16.800 lượt nông dân.

Nhiều đề tài, dự án, chương trình nghiên cứu khoa học do Viện Cây ăn quả miền Nam, Sở Khoa học - Công nghệ tỉnh Tiền Giang, Trung tâm Khuyến nông... triển khai tại vùng chuyên canh nhằm mục đích phát huy tiềm năng cây trồng đặc sản hướng tới xuất khẩu trong giai đoạn mới. Đó là chương trình “Hỗ trợ ứng dụng công nghệ cao phát triển 100 ha thanh long Chợ Gạo” (Sở Khoa học - Công nghệ Tiền Giang), chuyển giao qui trình trồng thanh long theo tiêu chí VietGAP (Viện Cây ăn quả miền Nam) ở Quơn Long, thí điểm trồng thanh long VietGAP tại Mỹ Tịnh An và Lương Hòa Lạc (Trung tâm Khuyến nông Tiền Giang)... Đáng mừng, qua đó đã có 2 tổ hợp tác (THT) trồng thanh long là THT Lương Phú (xã Lương Hòa Lạc) và THT Quơn Long (xã Quơn Long) được công nhận đạt tiêu chí VietGAP trên tổng diện tích gần 40 ha thanh long. Ngoài ra, còn khuyến khích mở rộng mạng lưới thu mua, tiêu thụ nguồn thanh long hàng hóa dồi dào của nông dân phục vụ xuất khẩu. Kết quả, tại vùng chuyên canh thanh long Chợ Gạo, Tiền Giang đã có mạng lưới tiêu thụ gồm: 1 hợp tác xã và 2 tổ hợp tác, 3 doanh nghiệp, 47 cơ sở kinh doanh cá thể... mỗi năm thu mua hàng chục ngàn tấn thanh long.

Theo ông Đặng Thanh Liêm, Giám đốc Sở Công thương Tiền Giang, Dự án đã đạt được những kết quả tốt thể hiện trên các mặt: giải pháp khả thi nâng cấp chuỗi giá trị sản phẩm thanh long, chia sẻ thông tin bổ ích, xây dựng cẩm nang hướng dẫn, đặt nền tảng cho chính sách đẩy mạnh xuất khẩu trái cây vùng đồng bằng sông Cửu Long đặc biệt là trái thanh long Chợ Gạo trong thời gian tới... Thông qua Dự án, ông Đặng Thanh Liêm cũng đề xuất 7 chính sách lớn mang tính dài hơi phát triển xuất khẩu cho trái cây chủ lực đồng bằng sông Cửu Long nói chung và Tiền Giang nói riêng. Đó là: nhóm chính sách liên quan thị trường, quy hoạch vùng và đầu tư theo quy hoạch, nâng cấp chuỗi giá trị cây ăn trái thông qua liên kết vùng, công cụ tài chính đủ mạnh để liên kết chuỗi giá trị, giải pháp khoa học và công nghệ, nâng cao nguồn nhân lực, tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Minh Châu, Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam - người gắn bó với cây thanh long Chợ Gạo nhiều năm nay cũng cho biết, việc Tiền Giang có nhiều giải pháp tập trung cho vùng chuyên canh với những bước đi thích hợp đến năm 2015 và tầm nhìn 2020 là hết sức cần thiết.

Thừa hưởng những thành tựu đạt được trong việc phát huy tiềm năng cây thanh long trong sự nghiệp giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới trên địa bàn khó khăn thời gian qua, lãnh đạo huyện Chợ Gạo cho biết, địa phương tập trung qui hoạch phát triển vùng chuyên canh tại 11 xã trọng điểm. Ngoài việc khuyến khích đầu tư chuyển đổi qui trình trồng từ trụ đỡ thanh long bằng cây xanh sang trụ bê tông, thâm canh theo khoa học và hướng tới sản xuất qui trình GAP, kiện toàn điện - đường - trường - trạm,... Chợ Gạo có các giải pháp thích hợp gắn kết nông dân và doanh nghiệp, khuyến khích hợp đồng bao tiêu và cung ứng vật tư nông nghiệp, đẩy mạnh liên doanh liên kết trong sản xuất - tiêu thụ - xuất khẩu thanh long... Với những nỗ lực lớn của chính quyền và các cấp, các ngành, thanh long Chợ Gạo đang chiếm lĩnh thị trường, rộng đường xuất khẩu, mang lại những hiệu quả kinh tế - xã hội thiết thực và giúp nông dân an tâm làm giàu ngay trên vùng đất quê hương của mình.