Vẻ đẹp thiên nhiên trong thơ Trần Công Tùng

Đối với nhà thơ Trần Công Tùng, ông cũng có rất nhiều bài thơ với cảnh thiên nhiên rất sống động và dạt dào cảm xúc, thể hiện lòng lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống của nhà thơ. Thiên nhiên luôn ùa vào trong thơ ông với sự non tươi, với sự ấm áp đầy dào dạt của cảm hứng cuộc sống phát triển, với tâm hồn và cốt cách toát lên vẻ đẹp văn hóa của người Việt.

Có thể thấy, nhà thơ Trần Công Tùng thường lấy cảnh đẹp thiên nhiên, đất nước làm cảm hứng chủ đạo để sáng tác. Điều này thể hiện ngay trong cách đặt tên các tập thơ của ông, từ “Sợi tơ tằm”, “Mây nước vào thu” cho đến “Hương cúc dại”…

Vẻ đẹp thiên nhiên luôn thấm đẫm trong cảm xúc, tâm hồn thi nhân của Trần Công Tùng. Qua những bài thơ của ông, thiên nhiện hiện lên rất đa dạng, sinh động, có sức sống riêng từ những danh lam thắng cảnh nổi tiếng của đất nước như: Hoàng cung Huế, biển Nha Trang, núi Ba Thê, đỉnh Lang Bian, hồ Xuân Hương, đèo Ngang, và rồi cồn Tân Long, Cầu Quay, đường về Chợ Gạo... cho đến những cảnh hết sức bình dị như một ánh trăng, một bông hoa nở, một buổi chợ Tết, một buổi chiều thu, một tiếng chim cu gáy, một làn hương cúc dại... tất cả đều gợi lên trong tâm tưởng nhà thơ những tứ thơ mênh mông, lai láng, những khoảnh khắc say sưa, nồng nhiệt.

Thiên nhiên trong thơ Trần Công Tùng có lúc mang vẻ đẹp cổ điển như:

Sân xưa mưa nắng đỉnh phơi
Thành xưa rêu phủ chim trời bay ngang
Hồ xưa mấy cụm sen tàn
Lăng xưa tượng vẫn nghiêng hàng chầu vua
Nhưng cũng có lúc ông có những sự liên tưởng rất táo bạo và độc đáo, chẳng hạn:

Ông trời hẳn trúng mùa bông
Nên đem phơi khắp cánh đồng bao la
Thơ viết về thiên nhiên chiếm phần lớn trong các tập thơ của Trần Công Tùng và cũng là những bài thơ hay trong các tập thơ của ông. Thiên nhiên luôn được nhà thơ yêu mến và được nhìn bằng sự quan sát tinh tế, nhạy bén và đầy yêu thương. Với ông, cảnh đẹp thiên nhiên lúc nào cũng rất sống động và có hồn. Chẳng hạn khi viết về những đóa hoa nhiều màu sắc trong hội hoa xuân, ông nhân hóa mỗi loài hoa với những nét rất người, như:

Hoa thược dược tím hồng trầm tĩnh suy tư
Hoa thanh trúc thư sinh nho nhã
Cúc Đà Lạt nhiều màu xen sắc lá
Hoa hải đường đỏ thắm nét son môi
Thơ viết về thiên nhiên của các nhà thơ xưa nay bao giờ cũng có cả cảnh lẫn tình. Nhưng tình và cảnh trong thơ Trần Công Tùng nếu ta chỉ biết áp đặt vào cái công thức vịnh cảnh ngụ tình một cách máy móc thì có lẽ thơ ông không thể đọng lại trong lòng người đọc. Cái đáng nói, đáng quí ở đây là nâng bài thơ lên bằng chính cái tình của tác giả. Cái tình ấy đạt đến cái thật, cái thiết tha trong sáng đến nỗi một khi đi đọc thơ ông, ta như bắt gặp chính con người ông.

Ông khéo léo đưa cái tình của người viết vào những câu thơ tả cảnh từ những thăng hoa cảm xúc, những suy nghĩ của bản thân.

Trong bài “Trên đỉnh Lang Bian” ông viết:

Tượng còn nắm lấy tay nhau
Sao mình chẳng chụm mái đầu che mưa?

Viết về thiên nhiên, thơ của nhà thơ Trần Công Tùng với nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau. Có khi đó là những lời tự sự, những quan sát của bản thân nhà thơ và ông đã vẽ lại trong cảm xúc của người đọc bằng những gam màu, những đường nét của một người họa sĩ. Trong bài “Đất hồi sinh”, nhà thơ đã khắc họa những đổi thay của vùng Đồng Tháp Mười bằng những câu thơ đậm đặc chất hội họa:

Rừng tràm bát ngát mùa hoa
Đàn ong gây mật bay xa, lượn gần
Liếp dài, mắt khóm mở dần
Ngắm trời xanh ngắt, chiều ngân nắng vàng

Cũng có khi ông viết về thiên nhiên bằng những lời thật hồn nhiên, bằng đôi mắt quan sát độc đáo của một đứa trẻ:

Tại sao mưa lại cứ rơi?
Mặt trời lại mọc chân trời đằng đông?
Tại sao cây lúa trổ bông?
Sao con vịt nổi bềnh bồng trong ao?
Rồi có lúc, thiên nhiên hiện ra bằng một không gian nhuộm màu cổ tích trong bài “Lời đồng dao tặng cháu”:

Tháng tám có gió mùa thu
Mặt trăng có Cuội, trời mù có sương
Tiếng gà nhuộm đỏ vầng dương
Chuông chiều nhuộm sắc hoàng hôn tím dần
Hoa nhài, hoa bưởi trắng ngần
Phượng hè đỏ thắm, cúc xuân rực vàng
v.v…

Và dù ở cách thể hiện nào thì thiên nhiên vẫn luôn thấm đẫm cảm xúc, tâm hồn của nhà thơ. Điểm qua các bài thơ tả cảnh thiên nhiên của nhà thơ Trần Công Tùng, ta thấy rõ nét tài hoa của tác giả. Mỗi một bài thơ với ông là một cảnh thiên nhiên khác nhau. Và chỉ bằng đôi ba nét phác họa, bằng những ngôn ngữ bình thường, tác giả đã để lại trong lòng người đọc những tứ thơ đầy ấn tượng. Qua những bức tranh ấy ta lại được hiếu thêm tâm hồn, cốt cách và cách sống hòa mình vào thiên nhiên, tự tại, ung dung của tác giả.

Cảnh vật thiên nhiên không chỉ là đối tượng để khai thác, miêu tả, nâng xúc cảm thẩm mỹ bay cao và vươn xa trong việc sáng tạo thi ca, mà thông qua đó nó còn tạo nên những giá trị thẩm mỹ tự nhiên cho tác phẩm nghệ thuật, tạo nên cốt cách của một thi sỹ, một nhà giáo hiền từ và mẫu mực luôn được mọi người yêu mến.

Trần Công Tùng cũng tự bộc bạch về thơ mình:

“Chỉ là ít sợi tơ tằm quê dâu
Chỉ là hương bưởi, hương cau
Chỉ là dây bí, dây bầu,mồng tơi
Hoa đồng, cỏ nội vậy thôi
Ngại ngần tặng bạn mấy lời thẩn thơ…

Chỉ giản dị thế thôi mà sao vẫn đầy chất thơ và vẫn chan chứa cái tình của tác giả. Nó thể hiện lòng lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống của nhà thơ. Phải chăng vì thế mà đọc thơ của nhà thơ Trần Công Tùng chúng ta luôn cảm thấy gần gũi, đồng cảm và từ đó những tứ thơ cứ ngân nga mãi trong lòng…